ગુજરાતી ગદ્ય-પદ્ય સર્જનની આનંદ યાત્રા
ક્રિસમસ સ્ટોરી-“કૃતિકાનો ભાઈ !”
ક્રિસમસ પ્રસંગે ત્રણ વર્ષની ગલગોટા જેવી નમણી બાલિકા કૃતિકા શાંતાકલોઝ પાસે કોઈ રમકડાની ભેટ નથી માગતી પણ કદી કોઈએ શાંતા પાસે માગી હોય ના હોય એવી એક અવનવી ભેટ માગે છે .કૃતિકાએ માગેલી એ ભેટ કઈ છે એ જાણવા મારી ક્રિસમસ પ્રસંગની આ ટૂંકી વાર્તા વાચો …..
“કૃતિકાનો ભાઈ !”
ગલગોટા જેવી ત્રણ વર્ષની ભગવાનની એક અદભુત કૃતિ સમી નમણી બાલિકા કૃતિકા ક્રિસમસ આવે એટલે એવી ખુશ થઇ જાય કે કઈ કહેવાની વાત નહિ.દર વર્ષની જેમ ક્રિસમસ ટ્રી ખરીદવા માટે એના પપ્પા જાય ત્યારે એમની સાથે રડીને પણ જાય.પપ્પા સાથે ક્રિસમસ ટ્રી અને એને શણગારવાની નવી ચીજ વસ્તુઓની ખરીદીમાં પપ્પા સાથે હોવાનો ગર્વ એના ખુશખુશાલ ચહેરા પરથી સ્પષ્ટ જણાઈ આવે.
ક્રિસમસ ટ્રીને પહેલાંની સાચવીને રાખેલી અને નવી ખરીદેલી અવનવી ચીજો,નાનાં રમકડાં તથા વીજળીના નાના રંગબેરંગી બલ્બના તોરણોથી શણગારાતું ત્યારે કૃતિકા પણ વસ્તુઓ લાવી આપીને પપ્પા-મમ્મીને મદદ કરતી.ઘર પણ વીજ તોરણોથી ચમકી ઉઠતું ત્યારે એનો ઝગમગાટ જોઈ કૃતિકાની આંખમાં પણ ચમક આવી જતી.વ્હાલી દીકરી કૃતિકાને ખુશ ખુશાલ જોઇને એનાં ગર્વિષ્ઠ પપ્પા-મમ્મી પણ ખુશ થઇ જતાં .
કૃતીકાનું ક્રિસમસનું બીજું આકર્ષણ એટલે દાઢી વાળા,મોટી ફાંદવાળા, માથે મોટી લાલ ટોપી અને કોથળા જેવા લગર વગર લાલ પોશાકમાં સજ્જ ,હસતા અને હસાવતા અને ઘંટડી વગાડતા પેલા જાડિયા શાંતાકલોઝ . આ શાંતાકલોઝ દર વર્ષે ક્રિસમસ વખતે શહેરના મોલમાં નિયમિત હાજર થઇ જતા અને ઘંટડી વગાડતા મોલમાં ફરીને સૌનું અને ખાસ કરીને નાનાં ભુલકાંઓનું મનોરંજન કરતા અને એમની સાથે ફોટો ખીંચાવતા.બાળકોને માટે આ શાંતાકલોઝ એક મિત્ર બની જતા.
દોઢ-બે વર્ષની હતી ત્યાં સુધી હો… હો… હો… અવાજ કરતા શાંતાકલોઝની બીકથી કૃતિકા એની નજીક પણ જતી ન હતી , પણ આજે ત્રણ વર્ષની ઉંમરે તો એ હસતી કુદતી શાંતા પાસે જઈને હાથ મિલાવતી અને એના ખોળામાં પણ બેસી એની સાથે ફોટો પાડવાનું પપ્પાને કહેતી હતી.કૃતિકાના બાળ માનસમાં એક વાત કોતરાઈ ગઈ હતી કે શાંતાકલોઝ બાળકોને એમને જોઈએ એવી નવીન ભેટ એના કોથળામાંથી આપે છે .
એક દિવસે મમ્મી-પપ્પા ત્રણ વર્ષની કૃતિકાને લઈને એને શાંતાકલોઝ બતાવવા માટે શહેરના મોલમાં લઇ ગયા .મોલમાં મોટી ખુરશીમાં બેઠેલા શાંતાને જોતાં જ કૃતિકા દોડીને એના ખોળામાં બેસી ગઈ.મુખ પર સ્મિત વેરતા એના પપ્પાએ ખુશખુશાલ કૃતિકાની એક યાદગાર તસ્વીર એમના કેમેરામાં કેદ કરી લીધી.
ત્યારબાદ શાંતાએ કૃતિકાને માથે હાથ ફેરવતાં ફેરવતાં વ્હાલથી પૂછ્યું :
“બોલ બેટા, તારે શું ભેટ જોઈએ છે ,તું કહે એ રમકડું મારા આ કોથળામાંથી તને આપું,”
કૃતિકાના મમ્મી-પપ્પા અને શાંતા એ શું માગે છે એ સાંભળવા આતુર નયને એની સામે જોઈ રહ્યા.
કૃતિકાને મનમાં એ ઠસી ગયેલું કે હું જે માગીશ એ જરૂર શાંતા કોથળામાંથી હાથ નાખીને એને આપશે.
ખુબ વિચાર કરીને કૃતિકાએ છેવટે એના મનની ઈચ્છા શાંતાને કહી જ દીધી :
” શાંતા મને એક નાનકડો ભાઈ જોઈએ છે !”
આવી અજબ માગણીથી શાંતા સાથે એના મમ્મી -પપ્પા પણ વિચારમાં પડી ગયા.
શાંતાએ એની પ્રેગ્નન્ટ મમ્મીના પેટ તરફ એક દ્રષ્ટિ કરી કૃતિકાને સમજાવતાં કહ્યું :
“ બેટા ,આજે તો આ નાના બાબલાભાઈનું રમકડું લઇ જા ,ત્રણ ચાર મહિના પછી તને એક નાનકડો ભાઈ જરૂર મળશે જા ”
માતા-પિતા અને શાંતા એકબીજાની સામે જોઈને ખુબ હસી પડ્યાં !
ક્રિસમસ બાદ પણ કૃતિકા શાંતાએ એને ભેટ આપેલા પેલા નાનકડા ભાઈને વ્હાલ કરતાં અને એની સાથે રમતાં થાકતી જ નથી !
-વિનોદ પટેલ
નવા વર્ષ ૨૦૧૮ માટે ની એક અછાંદસ રચના
૨૦૧૮ ના નવા વર્ષનું સ્વાગત
નવા વરસે નવા થઈએ
જોતજોતામાં પસાર થઇ ગયું એક જુનું વરસ
ગત બાર મહિનાની જીવનની ખાતાવહીમાં
કેટલુક જમા થયું કેટલુક ઉધાર પણ થયું
ગમતી, ન ગમતી જૂની યાદોને પાછળ મૂકી
આવી ઉભા એક નવા જ વર્ષને પગથાર.
નવા વરસે નવી આશાઓ સાથે નવલા બની
નવેસરથી જીવનના નવા ચોપડામાં
નવા આંકડા પાડી જમા બાજુમાં વધારો કરીએ
જિંદગી આપણી છે એક ફળદાઈ ખેતર
જુના વરસના ઘાસ નીદામણ દુર કરી
નવા વરસે જીવનનો નવો પાક ઉગાડીએ
નુતન વર્ષે નવી આશાનો દીપ જલાવી
૨૦૧૮ ના નવા વર્ષનું હર્ષથી સ્વાગત કરીએ.
ચાલો , સૌ કરીએ દિલથી પ્રાર્થના કે-
ગત વર્ષો કરતાં આ નવલું ૨૦૧૮ નું વર્ષ
સૌને માટે સુખ શાંતિ અને આરોગ્ય સહીત
સર્વ રીતે સર્વોત્તમ વર્ષ બનાવજે ,હે પ્રભુ .
વિનોદ પટેલ
લયસ્તરો
ગુજરાતી કવિતાનો સૌ પ્રથમ બ્લોગ
લયસ્તરોને એના બારમા વર્ષ પ્રવેશે અભિનંદન
લયસ્તરો બ્લોગ પર દર અઠવાડિયે પાંચ થી સાત કવિતાઓ મુકાય છે.ગુજરાતી કવિતાનો આ ખ્યાતનામ સૌ પ્રથમ બ્લોગ તારીખ ૪થી ડીસેમ્બરના રોજ એના ૧૨મા વર્ષમાં પ્રવેશ કરેલ છે એ શુભ પ્રસંગે ગુજરાતી કવિતાના ક્ષેત્રે સુંદર સેવાઓ આપવા માટે એના ઉત્સાહી સંપાદકો ને ખુબ ખુબ અભિનંદન.
લયસ્તરો બ્લોગ ભવિષ્યમાં પણ ખુબ પ્રગતી કરતો રહે એ માટે અનેક શુભેચ્છાઓ.
વિનોદ પટેલ
લયસ્તરોના સંપાદકોનું નિવેદન
બાર વર્ષ બહુ લાંબો સમય છે. બાર વર્ષમાં તો એક આખી જીંદગી જીવી શકાય.
વર્ષોવર્ષ ગુજરાતી કવિતાને ચાહકો સુધી પહોંચાડવાનુ આ કામ ‘લયસ્તરો’ શરુ કર્યુ ત્યારથી આજ સુધીમાં ગુજરાતી અને ગુજરાતી કવિતા બન્ને ઘણા બદલાયા છે. કવિતા વધારે ને વધારે પ્રસરી રહી છે. ગુજરાતી ભાષાના ભાવિ વિશે ચિંતા સતત ખોટી ઠરી છે. વધુને વધુ ગુજરાતી સાહિત્ય અને કવિતા નેટના માધ્યમથી પ્રસરી રહ્યા છે.આ બધામાં ગુજરાતી કવિતાના સૌથી વિશાળ સંગ્રહ તરીકે ‘લયસ્તરો’ પોતાની ભૂમિકા ભજવી શક્યું છે એ બહુ ગૌરવની વાત છે.
દર વર્ષગાંઠ પર કંઇક નવુ કરવાની પરંપરા આ વખતે પણ આગળ ચલાવવાનો વિચાર છે. આ વખતે મનને ગમી ગયેલા અને દિલમાં વસી ગયેલા મુક્તકો આવનારા દિવસોમાં પ્રસ્તુત કરીશું. તો, આવતી કાલે મળીએ – મુક્તકોના રસથાળ સાથે!
– ધવલ – વિવેક – તીર્થેશ – મોના
ટીમ લયસ્તરો
=======
મુક્તકોનો રસથાળ આ રહ્યો …..
જીવની સન્મુખ મેં સ્થાપી દીધો
મેં તને સાષ્ટાંગ આલાપી દીધો
મિત્રદક્ષિણામાં જમણા હાથનો-
અંગૂઠો કાપી તને આપી દીધો.
– રમેશ પારેખ
તાંદુલી તત્વ હેમથી ભારે જ થાય છે,
કિંતુ મળે જો લાગણી ત્યારે જ થાય છે.
જ્યાં ત્યાં કદીય હાથ ના લંબાવ, ઓ હૃદય!
મૈત્રીનું મૂલ્ય કૃષ્ણના દ્વારે જ થાય છે.
– મુસાફિર પાલનપુરી
મૈત્રીવિષયક બે મુક્તકોથી યાદગાર મુક્તકોની શ્રેણીની શરૂઆત કરીએ…
કાવ્યપ્રકાર તરીકે મુક્તક કંઈ નવો પ્રકાર નથી. સંસ્કૃત, માગધી અને પ્રાકૃત ભાષામાં મૌક્તિક-મોતી-મુક્તક બે હજારથી પણ વધુ વર્ષોથી લખાતાં આવ્યાં છે. ગઝલના છૂટા શેરની જેમ જ મુક્તક પણ સ્વયંસિદ્ધ અને અર્થ બાબતમાં સ્વયંસંપૂર્ણ છે. મોતીની જેમ જ મુક્તક એટલે ગાગરમાં સાગર. બેથી માંડીને ચાર પંક્તિના ટૂંકા વિસ્તારમાં ધૂમકેતુની જેમ અર્થ્લિસોટો ભાવકના હૈયામાં છોડી જવા સક્ષમ હોય એને મુક્તક ગણાય.
મુક્તક શબ્દ મૌક્તિક આને મોતી પરથી ઊતરી આવ્યો હોવાનો એક મત છે મુક્તક શબ્દ ‘મુક્ત’ અટલે કે ‘છૂટું’ પરથી ઉતરી આવ્યો હોવાનો મત વધુ પ્રબળ છે. ઉર્દૂમાં મુક્તકને ‘કત્આ’ કહે છે. અરબી શબ્દ ‘કત્અ’ અર્થાત્ ‘કાપવું’ પરથી આ શબ્દ ઉતરી આવ્યો છે. મુક્તકની પ્રાસરચના અ-અ-બ-અ, અ-બ-ક-બ અથવા અ-અ-અ-અ પણ હોઈ શકે. છંદ બહુધા ગઝલમાં વપરાતા જ પ્રયોજવામાં આવે છે.
સુરા રાતે તો શું, વ્હેલી સવારે પી ગયો છું હું,
સમય સંજોગના ગેબી ઈશારે પી ગયો છું હું;
કોઈ વેળા કશી ઓછી મળે તેની શિકાયત શું,
ઘણી વેળા ગજાથી પણ વધારે પી ગયો છું હું.
-મરીઝ
શ્વાસના પોકળ તકાદા છે, તને માલમ નથી,
નાઉમેદીના બળાપા છે, તને માલમ નથી;
જિંદગી પર જોર ના ચાલ્યું ફકત એ કારણે,
મોતના આ ધમપછાડા છે, તને માલમ નથી.
– શૂન્ય પાલનપુરી
મુક્તકોની ખરી મજા એમની Res Ipsa Loquitar (it speaks for itself-સ્વયંસ્પષ્ટ) પ્રકૃતિના કારણે છે. ચાર પંક્તિના ખોબામાં મુક્તક વાદળ ભરીને વરસાદ લઈ આવે છે. આજે ગુજરાતી ગઝલના બે ખ્યાતનામ શાયરોની કલમે એક-એક મુક્તકની મજા લઈએ… બંને મુક્તક સ્વયંસિદ્ધ છે…
પથ્થરો પોલા નીકળશે શી ખબર ?
મિત્ર સહુ બોદા નીકળશે શી ખબર?
એમની આંખો ભીંજાઈ’તી ખરી,
આંસુઓ કોરા નીકળશે શી ખબર?
– ચિનુ મોદી ‘ઈર્શાદ’
કોઈ સ્મિતે સ્મિતે સળગે છે, કોઈ રડીને દિલ બહેલાવે છે
કોઈ ટીપે ટીપે તરસે છે, કોઈ જામ નવા છલકાવે છે
સંજોગોના પાલવમાં છે બધું, દરિયાને ઠપકો ના આપો
એક તરતો માણસ ડૂબે છે એક લાશ તરીને આવે છે
– સૈફ પાલનપુરી
ચિનુ મોદીનું મુક્તક વ્યંજનાની ચરમસીમાએ છે તો સૈફ પાલનપુરીનું મુક્તક વિરોધાભાસની ચરમસીમા ઈંગિત કરે છે. બંને આપણી ભાષાના યાદગાર મુક્તકો… પ્રસંગોપાત મમળાવતા-સંભળાવતા રહેવું પડે એવા..
મુક્તક શ્રેણીમાંના બધા પોસ્ટ (કક્કાવાર), સંપૂર્ણ પોસ્ટ માટે ક્લીક કરો.
http://layastaro.com/?cat=8
આજનો સુવિચાર
વિનોદ વિહાર 
વાચકોના પ્રતિભાવ